VTS 01 1 सेक्युलर शिवाजी : डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठामध्ये शिवजयंतीनिमित्त झालेले व्याख्यान

टिप्पण्या

टिप्पणी पोस्ट करा

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

अवकाळी पावसाच्या दरम्यानची गोष्ट

परिस्थितीने गांजलेल्या एका कष्टकरी शेतकरी कुटुंबात अकस्मात घडलेली घटना आणि अस्मानी संकट यांच्या छायेत सुरू होणारी ‘अवकाळी पावसाच्या दरम्यानची गोष्ट’ ही आनंद विंगकर यांची कादंबरी केवळ सुन्न करीत नाही, तर मनात साकळून राहते. गेल्या काही वर्षात शेतकऱ्यांच्या आत्महत्यांसंदर्भात कादंबरी, कथा, कविता अशा स्वरूपात मराठीत बरेचसे लेखन झाले आहे. कथा-कादंबऱ्यांमध्ये प्रामुख्याने शेतकऱ्याचे दु:ख, दैन्य; त्याने परिस्थितीशी केलेला झगडा आणि परिस्थितीपुढे हार मानून केलेली आत्महत्या असे चित्रणाचे स्वरूप राहिले. आत्महत्येच्या प्रसंगाने कादंबरीचा शोकात्म शेवट होतो. विंगकर यांची कादंबरी शेतकऱ्याची आत्महत्येच्या प्रश्नावरील असली तरी अनेक अर्थानी वेगळी आहे. इथे कादंबरीच्या सुरुवातीच्या टप्प्यातच शेतकरी आणि त्याच्या पत्नीची आत्महत्या घडते आणि पुढे सबंध कादंबरी त्या घटनेभोवती फिरत राहते. अवघ्या चार-पाच दिवसांचा काळच कादंबरीत येतो, त्याअर्थाने पाहिले तर एका दीर्घकथेचा ऐवज आहे, परंतु आनंद विंगकर यांनी या छोटय़ाशा काळात असा काही जीव भरला आहे की, कादंबरी वाचकाला शोकात्म भावनांनी करकचून बांधून टाकते. यशवंता, पत्नी पा
अधिक वाचा

एका ‘सुपारी’ची डायरी

आम्हाला वगळा गतप्रभ होतील तारांगणे.. ही कवी केशवकुमारांची म्हणजे आपल्या आचार्य अत्र्यांची ओळ थोडी उसनी घेऊन स्वत:वर कविता करायचं ठरवलं आणि स्पाँटेनिअस ओव्हरफ्लो म्हणतात तशी भस्सकन ओळ आली, ‘आम्हाला वगळा गतप्रभ होतील राजकारणे..’ आजच्या काळात इतकी वास्तवदर्शी ओळ कुणाला सुचायची टाप नाही. काव्यगायनाच्या सुपाऱ्या घेऊन गावोगावी िहडणाऱ्या कवींनी तर नादच करायला नको. सुपारी अंगातच असावी लागते. छपरी मिशा वाढवल्या आणि बटवा बाळगून सुपारी चघळली म्हणून इतकं वास्तववादी सुचणार नाही, मिस्टर नायगावकर. त्यासाठी कवितेतली सुपिरिअ‍ॅरिटी नव्हे तर वागण्या-बोलण्यात आणि जगण्यातही सुपारिअ‍ॅलिटी हवी. कवींचा एवढा राग राग का करतेय, असं वाटत असेल ना तुम्हाला? कशासाठी त्यांच्याबद्दल प्रेम बाळगायचं? बाईच्या जातीला धार्जिण असलेल्या या कवडय़ांना सुपारीची अ‍ॅलर्जी का म्हणते मी? सगळं चालतं त्यांना. ताडीमाडीब्रँडीव्हिस्कीतंबाखूसिगारेट. फक्त सुपारीचं वावडं. ते कोण एक बापट कवी वसंत समाजवादी, जायाचंच की कवातरी पट्दिशी म्हणायचेत कुठल्याही स्टेजवरून. त्यांनी लिहिली होती एक कविता सुपारीवर. काय तर म्हणे कवितेतला नायक लग्न झालेल्या
अधिक वाचा

फिनिक्सच्या राखेतून उठला मोर

मराठी कथा आशयदृष्टय़ा अधिक सशक्त बनण्याची प्रक्रिया अलीकडच्या काही वर्षात सुरू आहे. जयंत पवार यांचा ‘फिनिक्सच्या राखेतून उठला मोर’ हा संग्रह या प्रक्रियेला अधिक सजगपणे सामोरा जाताना दिसतो. नाटककार आणि पत्रकार म्हणून परिचित असलेल्या जयंत पवार यांनीही अनेक नामवंत लेखकांप्रमाणे दिवाळी अंकांची गरज म्हणून कथा लिहिण्यास प्रारंभ केला. प्रारंभी त्यांनीच तसे नमूद केले आहे. मागणीनुसार लिहिलेल्या कथा म्हणजे पाडलेल्या कथा असा समज होण्याची शक्यता असते, परंतु पवार यांच्यावर तसा आळ घेण्याचे धाडस कुणी करणार नाही, एवढय़ा त्यांच्या कथा आशयदृष्टय़ा सशक्त आहेत. ते या सात वर्षाच्या काळात लिहिलेल्या सात कथांचा संग्रहात समावेश आहे. मराठीत भाऊ पाध्येंचा अपवाद वगळता महानगरी संवेदनेची कथा तेवढय़ा ताकदीने कुणी लिहिली नाही. महानगरी संवेदनेची कथा म्हणून समीक्षकांनी गौरवलेली अन्य जी कथा आहे, ती खरेतर त्या त्या लेखकांच्या समकालीन, समकंपू, समविचारी अशा लेखक-समीक्षकांनीच प्राधान्याने गौरवलेली कथा आहे. एकूण मराठी कथेच्या पसाऱ्यात तिचे अस्तित्व अगदीच क्षीण राहिले. अर्थात माणसांच्या जगण्यापासून फारकत घेऊन केवळ मनोविश्लेषणाच्
अधिक वाचा